Co dalej z frankowiczami którzy „przedawnili” swoje kredyty?

9 lipca 2018 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego skracająca termin przedawnienia do 6-7 lat, z obecnych 10 lat. Szerzej pisałem o tym w poprzednim wpisie. Ta zmiana legislacyjna każe zadać pytanie, co dalej z frankowiczami którzy zaciągnęli kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego 10 lat temu lub wcześniej? Czy nie mogą się oni już ubiegać o odfrankowienie/unieważnienie swojego kredytu?

Takie ryzyko obecnie nie zachodzi. Do pierwotnego projektu ustawy nowelizującej przepisy Kodeksu cywilnego o przedawnieniu, dodany bowiem został przepis, zgodnie z którym dla roszczeń konsumentów powstałych przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu cywilnego w dotychczasowym brzmieniu. Nowe zasady przedawnienia roszczeń będą miały zastosowanie jedynie do roszczeń powstałych po wejściu w życiu ustawy nowelizującej w dniu 9 lipca 2018 r. W praktyce zakres oddziaływania ustawy nowelizującej nie będzie zatem znaczny.

Unieważnienie kredytu we frankach

Co istotne przedawnieniu nie ulega żądanie kredytobiorców unieważnienia zawartej Umowy kredytu hipotecznego. Przedawnieniu mogą natomiast ulec poszczególne roszczenia majątkowe, wynikające z zawarcia nieważnej umowy kredytu hipotecznego. Czy zatem unieważnienie kredytu hipotecznego nawet po 15 latach od zawarcia Umowy kredytu hipotecznego może mieć jakiekolwiek znaczenie dla kredytobiorcy? Czy po tych 15 latach od zawarcia kredytu, kredytobiorca będzie mógł uzyskać realną korzyść od banku?

Odpowiedź na te pytanie daje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt: V CNP 55/15. W tym judykacie Sąd wskazał na to, że: „W piśmiennictwie i orzecznictwie sądowym w odniesieniu do terminu przedawnienia roszczeń kondykcyjnych dominuje pogląd, zgodnie z którym zobowiązanie zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia należy do kategorii zobowiązań bezterminowych, a bieg terminu przedawnienia roszczenia wynikającego z tego rodzaju zobowiązania rozpoczyna się w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (…) . Biorąc pod uwagę, że najwcześniej możliwym terminem wezwania dłużnika przez wierzyciela do wykonania zobowiązania jest chwila powstania zobowiązania, dłużnik zaś, zgodnie z art. 455 in fine KC, ma spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu, dniem rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia o wierzytelność bezterminową powinien być dzień odległy od daty powstania zobowiązania o okres niezbędny do spełnienia świadczenia, przy założeniu, że dłużnik działałby – uwzględniając całokształt okoliczności rzutujących na wykonanie zobowiązania – bez nieuzasadnionej zwłoki. Powyższe dotyczy także roszczenia o zwrot nienależnie spełnionego świadczenia w postaci condictio indebiti i condictio sine causa.”

Jak zniwelować skutek przedawnienia?

Przekładając powyższe orzeczenie na realia sprawy frankowiczów, warto zwrócić uwagę, że w wypadku, gdy kredytobiorca uznaje zawartą umowę kredytu hipotecznego za nieważną, roszczenie o zwrot nadpłaconych rat powstanie dopiero w momencie, gdy kredytobiorca spłaci więcej niżli otrzymał w ramach wypłacenia kredytu (jednorazowo tudzież wszystkich transz kredytu). W związku z powyższym termin przedawnienia do zwrotu nadpłaconych rat kredytu zacznie biec dopiero w momencie powstania przewyższenia sumy wszystkich dokonanych spłat (kredytu i odsetek) nad kwotą wypłaconego kredytu. Tym samym termin ten dla większości kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt przed około dziesięcioma laty na okres 30 lat w ogóle nie zaczął biec, o ile nie nadpłacali oni kredytu.

Co z frankowiczami?

Pomoc dla frankowiczów, którzy zawarli umowy kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego i nie przerwali terminu przedawnienia musi zatem uwzględniać okoliczność, że żądanie odfrankowienia niekoniecznie może stanowić najwłaściwszą pomoc dla tych frankowiczów, których banki stosowały klauzule niedozwolone. Na zadane pytanie: co dalej z frankowiczami co do których żądanie odfrankowienia kredytu uległo częściowemu przedawnieniu? – odpowiedzieć należy, że to nie koniec świata. Takim kredytobiorcom przysługuje bowiem nadal unieważnienie umowy kredytowej. Wyroki unieważniające zawarte umowy hipotecznego zapadają coraz częściej – częściej nawet niż orzeczenia czysto odfrankowiające umowy kredytu hipotecznego z wadliwych postanowień umownych.